Ermeni Apostolik Kilisesi Katolik Mi? Bir Genç Yetişkinin Gözlemleriyle İnceleme
Bir zamanlar, İstanbul’daki küçük bir kafede otururken, tam karşımda oturan arkadaşım birdenbire “Ermeni Apostolik Kilisesi Katolik mi?” diye sormuştu. Başta şaşırmıştım. “Hadi ya, nereden çıktı bu soru?” dedim içimden. Ama o an fark ettim ki, bu tür sorular bazen insanın aklında şüpheler bırakabiliyor. Benim için de, Ermeni Apostolik Kilisesi ve Katolik Kilisesi arasında net bir ayrım olduğu açıktı, ama aynı soruyu belki başka birisi sorsa, ben de kafamda birkaç kez düşünürdüm. Neyse ki, bu yazıda bu sorunun cevabını adım adım çözmeye çalışacağım ve biraz da günlük hayatımdan, gözlemlerimden bahsedeceğim.
Ermeni Apostolik Kilisesi ve Katolik Kilisesi Arasındaki Temel Farklar
İlk olarak şunu kabul etmek lazım: Ermeni Apostolik Kilisesi ve Katolik Kilisesi, birçok benzer yönü olsa da, aslında birbirinden çok farklı iki dini yapıdır. Ermeni Apostolik Kilisesi, kendi başına bağımsız bir Ortodoks Hristiyan kilisesidir ve 301 yılında Ermenistan’ın resmi dini olarak kabul edilmiştir. Bu, aslında Ermeni halkı için çok büyük bir anlam taşır. Yani, kültürel ve dini kimliklerinin büyük bir parçası olmuştur. Katolik Kilisesi ise, Roma merkezli, Papa’nın otoritesine dayalı bir Hristiyan inanç sistemini temsil eder.
Ben de üniversitedeyken, ekonomi okurken, farklı kültürler ve dinler hakkında daha fazla şey öğrenmeye başladım. Bir arkadaşımın Ermeni olduğunu öğrenince, bir akşam onunla sohbet etmeye başladık. O, bana Ermeni Apostolik Kilisesi’nin nasıl bir yapı olduğunu anlatırken, Katolikler ve Ermeniler arasındaki farklardan bahsetmişti. Bu konuşmada fark ettiğim şey şuydu: Hangi kiliseye mensup olduğumuz, yalnızca dini bir tercih değil, kültürel bir kimlik meselesiydi. Ermeni Apostolik Kilisesi’nin Katolikten farklı olarak, kilise başkanının, yani Katolikos’un, bir papaya bağlı olmaması, iki dini yapının ne kadar bağımsız olduğunu gösteriyor.
Ermeni Apostolik Kilisesi Katolik Mi? Cevap: Hayır
Peki, Ermeni Apostolik Kilisesi gerçekten Katolik mi? Bu sorunun cevabı aslında oldukça basit: Hayır, Ermeni Apostolik Kilisesi Katolik değil. Ermeni Apostolik Kilisesi, tıpkı diğer Ortodoks kiliseleri gibi, kendi inanç sistemine ve yönetim şekline sahip. Katolik Kilisesi ise Roma merkezli olup, Papa’nın dini otoritesine dayanır. Bu, ikisinin temelde çok farklı yollar izlediği anlamına gelir. Ermeni Apostolik Kilisesi, Ortodoks inançlarını benimserken, Katolikler bazı dogmalar ve dini uygulamalarda farklılıklar gösterir.
Aslında, bu soruyu sıkça duymuş olmama rağmen, ilk başta o kadar da net değildim. Üniversite yıllarımda, hatta ofiste çalışırken bile bazen bu tür sorularla karşılaşabiliyorum. Özellikle, çok kültürlü bir ortamda, iş arkadaşlarımın birbirlerinin dini inançlarını sorguladıklarını gördüm. Bu tarz sorular, bazen yalnızca ilgiden kaynaklanıyor olabilir ama çoğu zaman da yanlış anlamalar oluyor. Hatta, bir kez Arap kökenli bir arkadaşım, “Ermeni Apostolik Kilisesi Katolik mi?” diye sormuştu. O zaman bu konuda ne kadar eksik bilgi olduğunu fark ettim ve doğru bilgiyi vermek için biraz daha araştırma yapmaya karar verdim.
Ermeni Apostolik Kilisesi ve Katolik Kilisesi Arasındaki Ortak Noktalar
Bununla birlikte, Ermeni Apostolik Kilisesi ve Katolik Kilisesi arasında birçok benzerlik de bulunuyor. Her iki kilise de Hristiyanlığın temel inançlarına sahip. Örneğin, her ikisi de İsa Mesih’in Tanrı’nın Oğlu olduğuna inanır ve kutsal kitapları olan İncil’i temel alır. Bunun dışında, dua ve ibadet şekilleri de benzerlik gösterir. Ama işte burada büyük bir fark ortaya çıkıyor: Katolikler, Papa’ya mutlak bir bağlılık gösterirken, Ermeni Apostolik Kilisesi, kendi başına bağımsızdır ve Katoliklerden çok daha farklı bir yapıyı benimser.
Ben de yıllar içinde, farklı inançlar ve dini yapılar hakkında daha fazla bilgi edinirken, bunların sadece birer tarihsel fark olmadığını, aynı zamanda insanların yaşam tarzlarını, kültürlerini ve dünyaya bakış açılarını ne kadar etkilediğini fark ettim. Ermeni Apostolik Kilisesi’nin gelenekleri, törenleri ve dini ritüelleri, bu halkın kimliğinin ayrılmaz bir parçasıdır. Aynı şey Katolikler için de geçerlidir, ancak onların ritüelleri, tarihleri ve kültürel bağlamları farklıdır.
Sonuç Olarak: Birbirini Anlamak, Farklılıkları Kucaklamak
Sonuçta, Ermeni Apostolik Kilisesi ve Katolik Kilisesi arasındaki farkları öğrenmek, aslında her iki dini topluluğun kimliklerini ve tarihlerini daha iyi anlamamı sağladı. Bu farklar, bazen günlük yaşamda karşımıza çıkıyor, bazen de derin sohbetlerde, dini inançları sorguladığımızda kendini gösteriyor. Ama en önemlisi, bu farkları kabul etmek ve birbirimizi anlamaya çalışmak. Birbirimize saygı göstermek ve kültürel farklılıkları kucaklamak, bence daha huzurlu bir toplumun temellerini atmamıza yardımcı olabilir. Yani, Ermeni Apostolik Kilisesi Katolik mi sorusu, bence bir yana bırakılmalı ve biz, kim olduğumuzu, hangi inanca sahip olduğumuzu daha çok konuşmalıyız.